Ovaryan hiperstimülasyon sendromu çoğunlukla yumurtalıklarda yumurta gelişimini teşvik etmek için hormon ilaçları kullanan kadınlarda görülür. Genellikle tüp bebek hastalarında oluşsa da ovulasyon indüksiyonu yapılan kadınlarda görülebilir.

Vucutta çok fazla hormon ilacı olması, yumurtalıkların şişmesi ve ağrılı hale geldiği yumurtalık hiperstimülasyon sendromuna (OHSS) yol açabilir. Az sayıda kadın, hızlı kilo alımına, karın ağrısına, kusmaya ve nefes darlığına neden olabilecek ciddi OHSS geliştirebilir.

Daha az sıklıkla, OHSS infertilite tedavileri sırasında, klomifen gibi ağız yoluyla aldığınız ilaçları kullanarak da olur. Çok nadiren de olsa OHSS doğal kadın sikluslarında da göürlebilir, yani her OHSS fertilite tedavileriyle ilgili olmayabilir.

Semptomlar

Ovaryan hiperstimülasyon sendromu belirtileri genellikle yumurtlamayı uyarmak için enjekte edilebilir ilaçlar kullanıldıktan 10 gün sonra başlar. Belirtiler hafif ila şiddetli olabilir ve zamanla kötüleşebilir veya iyileşebilir.

Hafif ila orta dereceli overyan hiperstimülasyon sendromu semptomları şunları içerebilir:

1. Hafif ila orta şiddette karın ağrısı
2. Karın şişkinliği veya artan göbek çevresi
3. Mide bulantısı
4. Kusma
5. İshal
6. Kasıklarda hassasiyet
7. 3 kilogramdan fazla ani kilo artışı (3 kilogram)
8. Ovulasyon induksiyonu ilaçları kullanan bazı kadınlarda yaklaşık bir hafta sonra kaybolan hafif bir OHSS gelişir. Bununla birlikte hamilelik ortaya çıkarsa, OHSS belirtileri kötüleşebilir ve birkaç gün ila haftalarca sürebilir.

Şiddetli overyan hiperstimülasyon sendromu semptomları şunları içerebilir:

1. Hızlı kilo alımı (15 ila 20 kilogram)
2. Şiddetli karın ağrısı
3. Şiddetli, mide bulantısı ve kusma
4. Bacaklarda şişme ve pıhtı oluşumu
5. Azalan idrar çıkışı
6. Nefes darlığı
7. Sıkı veya gergin karın

Overyan hiperstimülasyon sendromunun nedeni tam olarak anlaşılmamıştır, ancak yüksek düzeyde insan koryonik gonadotropin (HCG) kullanımı ile ilişkili bulunmuştur. Yumurtalık kan damarları HCG’ye anormal tepki vermesi hastalığın temelini oluşturuyor gibi durmaktadır. OHSS, genellikle HCG enjeksiyonunu aldıktan sonraki bir hafta içinde olur. Bir tedavi siklusu sırasında gebelik oluşursa, vücudunuz hamileliğe cevap olarak kendi HCG’sini üretmeye başladığında OHSS kötüleşebilmektedir. Ancak tüm bu süreci sadece HCG’ye yüklemek yanlış olacaktır çünkü çatlatma için HCG yapılmayıp başka çatlatma ilaçları alan hastalarda da nadirende olsa OHSS gelişebilmektedir.

Risk Faktörleri

OHSS riskinizi artıran faktörler şunlardır:

• Polikistik over sendromu – düzensiz adet dönemleri, aşırı kıllanma ve yumurtalıkların ultrason muayenesinde olağandışı görünümlerine neden olan yaygın bir üreme bozukluğu
• Çok sayıda folikül gelişmesi
• 30 yaş altı hastalar
• Düşük vücut ağırlığı
• HCG yapılmadan önce artan östradiol seviyesi (östrojen)
• Daha önce OHSS geliştiren kadınlar

Komplikasyonlar

Over stimülasyonu yapılan kadınların yaklaşık yüzde 1 ila 2’si, ciddi bir over hiperstimülasyon sendromu formu geliştirir. Şiddetli OHSS hayatı tehdit edici olabilir. Komplikasyonlar şunları içerebilir:

1. Karın ve bazen göğüste sıvı toplanması
2. Elektrolit bozuklukları (sodyum, potasyum, diğerleri)
3. Genellikle bacaklarda olmak üzere büyük damarlarda pıhtı oluşumu
4. Böbrek yetmezliği
5. Bir yumurtalığın kendi etrafında dönmesi (yumurtalık torsiyonu)
6. Kistin yırtılması ve ciddi kanama
7. Solunum problemleri
8. Düşükten dolayı gebelik kaybı veya komplikasyonlar nedeniyle sonlandırma
9. Çok nadiren ölüm

Önleme

Ovaryen hiperstimülasyon sendromu geliştirme şansınızı azaltmak için ovulasyon induksiyonu ilaçlarınız kişiselleştirilmiş olması gerekmektedir. Siklus boyunca folikul gelişimini takip etmek için ultrason ve hormon ölçümleri yapılarak doz ayarlaması yapılması gerekmektedir.

OHSS gelişimini engellemek için bazı stratejiler mevuttur. Bunlar; ilaç dozlarının yumurtalıkları uyaran en düşük dozda tutulması, tedaviye metformin eklenmesi, kullanılan ilaç dozlarının düşürülmesi veya bir kaç günlük ilaç kullanımın kesilmesi, çatlatma ilacı olarak HCG yerinde GnRH analoğu kullanmaktır. Ancak bunlara rağmen OHSS gelişme riski yüksek olan hastalarda gebelik oluşması durumunda vücuttan HCG salgılanması olmaması için oluşturulan embriyolar dondurularak gelişebilecek OHSS’nin önüne geçmiş olunur.

Unutulmaması gereken önemli bir nokta da OHSS tüm önlemlere rağmen gelişebilmekte ve bazı hastalarda öngörülemeyebilmektedir.

Tanı

OHSS tanısı kolay olup fizik muayene, ultasonda sıvı toplanması ve yumurtalıkların büyümesi ve kan testlerinde bazı değerlerin yükselmesi ile konulabilmektedir.

Tedavi

Yumurtalık hiperstimülasyon sendromu, genellikle bir veya iki hafta içinde kendi kendine düzelir ancak bir hamilelik söz konusu ise süreç bir miktar daha uzayabilmektedir. Tedavi, sizi rahat ettirmeyi, yumurtalık aktivitesini azaltmayı ve komplikasyonlardan kaçınmayı amaçlar.

Hafif ve orta dereceli OHSS

Hafif OHSS tipik olarak kendi kendine düzelir. Orta derecede OHSS takibi tedavisi aşağıdakileri içerebilir:

1. Bulantı önleyici ilaçlar
2. Ağrı kesiciler
3. Sık yapılan fizik muayene ve ultrason
4. Önemli değişiklikleri kontrol etmek için günlük kilo ve bel çevresi ölçümleri
5. Her gün ne kadar sıvı aldığınızın ve idrar miktarınınölçülmesi
6. Susuz kalma, elektrolit dengesizliği ve diğer problemleri izlemek için kan testleri
7. Yeterli sıvı alımı
8. Karın boşluğunuza yerleştirilmiş bir iğne kullanarak aşırı karın sıvısının drenajı
9. Kan pıhtılarının önlenmesine yardımcı olmak için ilaç ve fiziki destek tedavisi

Şiddetli OHSS

Ciddi OHSS’de damardan sıvı verilmesi ve agresif tedavi ve takip için hastaneye yatırılmanız gerekebilir. Süreci kısaltmak için size kabergolin adlı bir ilaç kullanılabilir. Bazı durumlarda yumurtalık aktivitesinin baskılanmasına yardımcı olmak için gonadotropin salgılayan hormon (Gn-RH) antagonisti olarak bilinen başka bir ilaç da kullanılabilmektedir.

Ciddi komplikasyonlar, örneğin yırtılmış bir yumurtalık kisti için ameliyat olmak gerekirken karaciğer ya da akciğer komplikasyonları için yoğun bakım takibi gerektirebilir. Bacaklarınızdaki kan pıhtılaşması riskini azaltmak için antikoagülan ilaçlara da ihtiyacınız olabilir.